Đề án “Một số mô hình phát triển sản phẩm du lịch đêm” giai đoạn 2023-2025, định hướng triển khai trong giai đoạn 2026-2030”, do Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam triển khai theo “Đề án phát triển kinh tế ban đêm ở Việt Nam” của Chính phủ. Gần 3 năm qua, Quảng Ninh và nhiều tỉnh, thành phố là địa bàn trọng điểm về du lịch như Hà Nội, Huế, Hải Phòng… đã xây dựng được những mô hình, sản phẩm du lịch đêm tiêu biểu. Nhìn từ kinh nghiệm thực tế của các thành phố này cho thấy không chỉ là kết quả mà cả những vấn đề còn vướng mắc chung, cần tháo gỡ để Quảng Ninh và các địa phương có thể phát triển du lịch đêm mạnh mẽ hơn trong thời gian tới.
Bức tranh nhiều điểm sáng
TP Hải Phòng có vị trí gần với Quảng Ninh hơn cả. Theo phân tích của địa phương, các mô hình phát triển sản phẩm du lịch đêm tại Hải Phòng chủ yếu mang tính chất thí điểm, tập trung khai thác ba trụ cột chính: Văn hóa - nghệ thuật công cộng, giải trí quy mô lớn và ẩm thực - thương mại.
Trong đó, hoạt động biểu diễn nghệ thuật đã được triển khai một cách bài bản tại khu vực trung tâm. Nổi bật là Đề án tổ chức hoạt động văn hóa, biểu diễn nghệ thuật tại Nhà Kèn trong Vườn hoa Nguyễn Du vào các ngày cuối tuần và dịp lễ, Tết. Đến nay, mô hình này đã tổ chức được hơn 200 đêm diễn, thu hút trung bình 1.000 lượt khách mỗi đêm. Bên cạnh đó, tại Phố đi bộ dọc hai bờ sông Tam Bạc và Thế Lữ, thành phố đã chủ trì tổ chức các đêm hội nhạc và biểu diễn văn nghệ quần chúng, góp phần đa dạng hóa trải nghiệm cho du khách.
Sự tham gia của các nhà đầu tư chiến lược tại Hải Phòng cũng đã tạo ra những sản phẩm giải trí đêm có chất lượng quốc tế, điển hình là show diễn "Bản giao hưởng Đảo Xanh" tại Cát Bà của Tập đoàn Sun Group, với mức đầu tư gần 200 tỷ đồng. Đặc biệt, tháng 6 vừa qua, Hải Phòng đã chính thức ra mắt tour du lịch văn hóa đêm "Dấu thiêng Hàng Kênh”, kết hợp giữa yếu tố tâm linh, nghệ thuật truyền thống và công nghệ trình chiếu 3D Mapping.
Khai thác thế mạnh ẩm thực (food tour), gần đây, thành phố đã thí điểm tuyến phố văn hóa, ẩm thực Phùng Chí Kiên. Tại Cát Bà, chợ đêm VUI-Fest Bazaar cùng chuỗi nhà hàng, pub cũng tạo thêm lựa chọn vui chơi, ẩm thực cho du khách. Các mô hình hoạt động thể thao, chăm sóc sức khỏe, làm đẹp về đêm cũng được xây dựng và phát triển tại trung tâm thành phố, các khu du lịch Cát Bà, Đồ Sơn, Vũ Yên.
TP Huế cũng là một trong những địa phương được Thủ tướng Chính phủ chọn thí điểm thực hiện Đề án phát triển kinh tế đêm, mở ra hướng phát triển mới cho ngành du lịch đô thị di sản. Cho tới nay, Huế đã bước đầu hình thành và vận hành nhiều mô hình du lịch đêm phong phú, đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng của du khách. Cụ thể, hoạt động biểu diễn nghệ thuật gắn với các chương trình Nhã nhạc cung đình, Ca Huế trên sông Hương, lễ đổi gác, trình diễn áo dài, âm nhạc đường phố… được tổ chức thường xuyên, tạo điểm nhấn văn hóa đêm. Hoạt động thể thao và chăm sóc sức khỏe gắn với các sự kiện như “Hue Jogging Night”, các CLB yoga đêm, dịch vụ spa-massage về khuya…
Hoạt động mua sắm, giải trí đêm trên Phố đi bộ Hai Bà Trưng, phố đêm Hoàng Thành và chợ đêm Trương Định thu hút đông đảo du khách. Các tour đêm gây ấn tượng như “Đại Nội về đêm”, “Huế về đêm” bằng xe điện, du thuyền sông Hương kết hợp âm nhạc và ẩm thực. Lĩnh vực thành công nhất của Huế là văn hóa ẩm thực đêm. Các tuyến ẩm thực đêm tại Phạm Ngũ Lão - Võ Thị Sáu - Trương Định cùng các sự kiện như “Huế - Kinh đô Ẩm thực” hay “Lễ hội Ẩm thực chay” đã góp phần quảng bá mạnh mẽ thương hiệu ẩm thực Huế.
Thủ đô Hà Nội là trung tâm du lịch lớn của cả nước và là một trong những điểm đến hàng đầu khu vực Đông Nam Á, cũng có vô số lợi thế để phát triển du lịch đêm. Qua thống kê, trên địa bàn thành phố hiện có 3 mô hình du lịch đêm đang được khai thác và thu hút sự quan tâm của du khách, bao gồm 20 sản phẩm du lịch đêm và 9 không gian tuyến phố đi bộ, tuyến phố ẩm thực.
Một số điểm đến du lịch đã xây dựng các sản phẩm du lịch đêm rất thành công, giá vé tour đêm gấp từ 3-10 lần đối với mức giá vé tham quan, như: Tour Giải mã Hoàng thành Thăng Long, tour Đêm Thiêng liêng 2 và Đêm Thiêng liêng 3: Lửa Thanh Xuân của Khu di tích Nhà tù Hỏa Lò, tour trải nghiệm tour đêm Văn Miếu… Các sản phẩm du lịch đêm cũng đã góp phần kích thích tăng trưởng khách tham quan du lịch ban ngày tại một số điểm đến, như: Di tích Nhà tù Hoả Lò, Khu di tích Hoàng thành Thăng Long, di tích Đền Ngọc Sơn, Bảo tàng Văn học Việt Nam. Thông qua đó, khẳng định sự hấp dẫn, thương hiệu của Hà Nội đối với du khách trong và ngoài nước, trong đó có du lịch đêm.
Khó khăn, vướng mắc cần tháo gỡ
Theo đánh giá của Hải Phòng thì điểm nghẽn lớn nhất hiện nay là mâu thuẫn giữa quy định hiện hành và nhu cầu thực tế của thị trường khách du lịch chi trả cao. Nếu các quán bar, lounge và dịch vụ giải trí tổng hợp phải đóng cửa trước 22 giờ, các suất đầu tư lớn vào du lịch đêm (như dự án Night Square) sẽ bị giới hạn khả năng khai thác, làm giảm hiệu quả kinh tế và khó tạo ra một khu phố đêm sôi động theo chuẩn quốc tế.
Thách thức về quản lý tổng thể cũng là một vấn đề khi mở rộng không gian và thời gian hoạt động đêm, công tác quản lý ANTT, vệ sinh môi trường, PCCC và kiểm soát tiếng ồn trở nên phức tạp hơn. Hạn chế về nguồn nhân lực chất lượng đặc thù cho du lịch đêm cũng là khó khăn lớn, đặc biệt là các dịch vụ cao cấp trong tổ hợp giải trí lớn, đòi hỏi đội ngũ nhân lực chuyên nghiệp, có kỹ năng phục vụ ban đêm, đa ngôn ngữ và kinh nghiệm quản lý vận hành trong khung giờ nhạy cảm…
Tour đêm Hoàng Thành là một sự kiện văn hóa, giúp hồi sinh ký ức về kinh thành Thăng Long trong lòng người dân và du khách. Ảnh: Internet
Đối với Huế về tổng thể, hoạt động phát triển sản phẩm du lịch đêm trên địa bàn vẫn chủ yếu ở quy mô thí điểm, chưa hình thành các mô hình ổn định, chuyên nghiệp và có sức lan tỏa rộng. Đánh giá về những khó khăn và hạn chế, địa phương cho rằng: Cơ chế quản lý còn chồng chéo, khung giờ hoạt động dịch vụ đêm chưa linh hoạt và thiếu sự phối hợp đồng bộ giữa các ngành; hạ tầng phụ trợ chưa đồng bộ và chưa đáp ứng nhu cầu phát triển; chính sách hỗ trợ lao động làm việc ban đêm còn thiếu; các sản phẩm du lịch đêm mang tính “biểu tượng”, có khả năng định vị thương hiệu Huế trên bản đồ khu vực vẫn chưa hình thành.
Bên cạnh đó, nguồn nhân lực phục vụ hoạt động ban đêm còn hạn chế về nhiều mặt, trong khi công tác quảng bá và truyền thông tổng thể về “Huế - thành phố du lịch đêm” vẫn chưa được triển khai hiệu quả. Những thách thức này đặt ra yêu cầu cấp thiết về xây dựng chiến lược phát triển du lịch đêm dài hạn, đồng bộ và mang tính đột phá.
Mặc dù có nhiều ưu thế, bề dày kinh nghiệm và kết quả tốt nhưng trong phát triển sản phẩm du lịch đêm, Hà Nội cũng còn một số hạn chế và khó khăn. Theo đánh giá của thành phố, hệ thống cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch trên địa bàn, như cơ sở lưu trú, cơ sở dịch vụ du lịch chưa đồng bộ, chất lượng chưa đồng đều; đặc biệt thiếu các cơ sở lưu trú có chất lượng cao (hạng 4-5 sao), chưa đáp ứng phục vụ các sự kiện quốc tế lớn và nhóm đối tượng khách du lịch có khả năng chi tiêu cao; còn thiếu các khu du lịch, khu vui chơi giải trí, trung tâm thương mại mang tầm cỡ quốc gia và quốc tế để thúc đẩy thu hút du khách về đêm.
Bên cạnh đó, còn thiếu cơ chế, chính sách hỗ trợ các đơn vị, doanh nghiệp du lịch về phát triển sản phẩm du lịch, chuyển đổi số, thúc đẩy các hoạt động hợp tác công - tư trong đầu tư phát triển, nâng cao hiệu quả hoạt động của các khu, điểm du lịch, di tích văn hóa - lịch sử trên địa bàn thành phố về đêm. Các cơ sở dịch vụ du lịch tuy đã được đổi mới, đầu tư xây dựng, nâng cao chất lượng, trong đó có sản phẩm du lịch đêm, xong vẫn chưa khai thác được hết tiềm năng, thế mạnh của Thủ đô.
Tham gia hội thảo Sơ kết đánh giá tình hình triển khai Đề án “Một số mô hình phát triển sản phẩm du lịch đêm”, tổ chức tại Quảng Ninh vào ngày 12/11 vừa qua, ThS. Nguyễn Thanh Thuỷ, Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam, đánh giá: Những hạn chế hiện nay cho thấy, công tác quản lý và phát triển sản phẩm du lịch đêm tại các tỉnh miền Bắc chưa theo kịp định hướng phát triển kinh tế ban đêm của Chính phủ. Năm vấn đề trọng tâm cần ưu tiên giải quyết gồm: Hoàn thiện quy hoạch và cơ chế chính sách; đầu tư hạ tầng đồng bộ và quản lý môi trường - an ninh; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và quản trị điểm đến; đẩy mạnh liên kết vùng và quảng bá thương hiệu du lịch đêm; khai thác sâu sắc giá trị văn hóa đặc trưng để tạo sự khác biệt.
Việc nhận diện rõ các nguyên nhân này là cơ sở quan trọng để đề xuất các giải pháp mang tính chiến lược và đồng bộ nhằm khai thác hiệu quả hơn tiềm năng du lịch đêm, góp phần đưa kinh tế đêm trở thành một cấu phần quan trọng trong phát triển du lịch miền Bắc nói riêng và du lịch Việt Nam nói chung trong giai đoạn tới.
Nguồn: Nguyen Anh Travel sưu tầm
